CÓ THỂ XỬ LÝ HÌNH SỰ VỚI HOẠT ĐỘNG ĐA CẤP TRÁ HÌNH KHÔNG?

Thời gian gần đây, do các điều kiện quy định cho doanh nghiệp đăng ký kinh doanh theo phương thức đa cấp được nâng cao và sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử, hoạt động kinh doanh đa cấp không phép và kinh doanh dịch vụ sử dụng mô hình trả thưởng đa cấp có xu hướng phát triển nhanh chóng. Hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp trái phép hoặc không có phép đã lôi kéo, dụ dỗ một bộ phận không nhỏ người dân tham gia. Vậy, có thể xử lý hình sự với hoạt động đa cấp trá hình không? Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam sẽ đồng hành cùng bạn để giải đáp thắc mắc trên trong bài viết sau.

I. Cơ sở pháp lý

1. Bộ luật Hình sự năm 2015.

2. Nghị định 40/2018/NĐ-CP ngày 12/3/2018 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp.

3. Quyết định 2837/QĐ-BCT ngày 05/11/2020 của Bộ Công Thương về việc ban hành Đề án nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước trong hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp giai đoạn 2021-2025.

4. Chỉ thị số 30/CT-TTg ngày 31/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường quản lý đối với hoạt động bán hàng đa cấp.

II. Nội dung tư vấn

Căn cứ theo quy định tại Khoản 1 Điều 3 của Nghị định 40/2018/NĐ-CP Kinh doanh theo phương thức đa cấp “là hoạt động kinh doanh sử dụng mạng lưới người tham gia gồm nhiều cấp, nhiều nhánh, trong đó, người tham gia được hưởng hoa hồng, tiền thưởng và lợi ích kinh tế khác từ kết quả kinh doanh của mình và của những người khác trong mạng lưới”. Hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp phải được đăng ký theo quy định của Nghị định số 40/2018/NĐ-CP.

Mặc dù kinh doanh theo phương thức đa cấp là mô hình kinh doanh đã được pháp luật thừa nhận, Doanh nghiệp (DN) bán hàng đa cấp có trách nhiệm tuân thủ đúng các quy định của pháp luật, tuy nhiên, trên thực tế, một số tổ chức, cá nhân đã lợi dụng mô hình kinh doanh theo phương thức đa cấp để thu lợi bất chính, gây thiệt hại cho người dân, gây bức xúc cho xã hội.

1. Dấu hiệu nhận biết các mô hình kinh doanh đa cấp "trá hình"

- Kinh doanh đa cấp khi chưa có giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp

Theo quy định, hoạt động bán hàng đa cấp là hoạt động kinh doanh có điều kiện, DN chỉ được tổ chức hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo luật định và đã được Bộ Công Thương cấp Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp.

- Kinh doanh đa cấp với đối tượng hàng hóa, dịch vụ bị cấm kinh doanh theo phương thức đa cấp

Theo quy định tại Điều 4 Nghị định số 40/2018/NĐ-CP, hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp chỉ được thực hiện đối với hàng hóa. Mọi hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp với đối tượng không phải là hàng hóa đều bị cấm, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

- Yêu cầu đặt cọc, nộp một khoản tiền nhất định hoặc mua một số lượng hàng hóa nhất định để tham gia vào hệ thống, mạng lưới kinh doanh đa cấp của DN.

Các DN bán hàng đa cấp bất chính thường dụ dỗ người tham gia bỏ ra một khoản chi phí để tham gia vào mạng lưới bán hàng đa cấp của DN mình, xem như là chi phí gia nhập hệ thống. Chi phí này có thể được yêu cầu dưới nhiều hình thức khác nhau như nộp tiền để làm thủ tục tuyển dụng hay đào tạo; mua một lượng hàng nhất định; làm thẻ thành viên; mua tài liệu kinh doanh…

- Cho người tham gia nhận hoa hồng từ việc tuyển dụng, giới thiệu người khác tham gia vào mạng lưới bán hàng đa cấp

Từ khoản chi phí ban đầu do người muốn gia nhập mạng lưới bán hàng đa cấp nộp, người giới thiệu hoặc người tuyển dụng có thể được hưởng hoa hồng, coi như là phần tiền công cho việc giới thiệu, tuyển dụng đó. Khoản tiền hoa hồng này không phải là thành quả của hoạt động bán hàng mà xuất phát từ tiền của người mới bị dụ dỗ tham gia mạng lưới.

- Cung cấp thông tin sai sự thật, gây nhầm lẫn để dụ dỗ người khác tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp

- Kinh doanh đa cấp nhưng không có hàng hóa hoặc hàng hóa không có giá trị, chất lượng

Các DN đa cấp bất chính thường chỉ tập trung vào tuyển dụng người mới để thu tiền mà không quan tâm đến việc kinh doanh hàng hóa, do đó, họ thường không có hàng hóa hoặc nếu có cũng chỉ là các hàng hóa giá rẻ, thô sơ để làm bình phong cho hoạt động thu tiền.

2. Chế tài xử phạt

Hoạt động kinh doanh đa cấp không phép, đa cấp trá hình như đầu tư tài chính, tiền ảo… là hành vi vi phạm pháp luật có thể bị xử lý hành chính hoặc hình sự.

Theo thẩm quyền, việc điều tra, xử lý các hình thức kinh doanh theo phương thức đa cấp biến tướng đã được giao cho Bộ Công an theo Chỉ thị số 30/CT-TTg về tăng cường quản lý đối với hoạt động bán hàng đa cấp.

Các tổ chức cá nhân tham gia đầu tư hoặc tổ chức việc kinh doanh theo mô hình hoạt động đa cấp trá hình đều có dấu hiệu vi phạm Điều 217 Bộ luật hình sự năm 2015 về tội Vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp (có thể bị phạt tiền tối đa đến 05 tỷ đồng, phạt tù tối đa đến 05 năm tù).

Trường hợp phạm tội có dấu hiệu lừa đảo chiếm đoạt tài sản sẽ bị xử lý theo Điều 174 Bộ luật hình sự năm 2015 về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, trường hợp phạm tội có yếu tố sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thì bị xử lý theo Điều 290 Bộ luật hình sự năm 2015 (Điểm d Khoản 1 về Lừa đảo trong thương mại điện tử, thanh toán điện tử, kinh doanh tiền tệ, huy động vốn, kinh doanh đa cấp).

Trên đây là những ý kiến của chúng tôi tư vấn về vấn đề có thể xử lý hình sự với hoạt động đa cấp trá hình không? Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam hân hạnh đồng hành cùng khách hàng trong việc giải quyết mọi vấn đề pháp lý. Hãy liên hệ với chúng tôi để được sử dụng dịch vụ tư vấn một cách tốt nhất.

(Giàng Giang)

Để được tư vấn chi tiết xin vui lòng liên hệ:

Công ty Luật TNHH HTC Việt Nam

Địa chỉ: Tầng 1, Toà nhà CT 1 - SUDICO Khu đô thị Mỹ Đình - Mễ Trì, đường Vũ Quỳnh, P. Mỹ Đình 1, Q. Nam Từ Liêm, Hà Nội.

ĐT: 0989.386.729; Email: [email protected]